Dworek Saltzmanna

Renowacja zabytkowego dworku będącego częścią folwarku Opactwa Cystersów. Aktualnie mieści się w nim siedziba spółki DORACO Nieruchomości. Układ przestrzenny dworku oraz wnętrza odtworzone zostały pod nadzorem Konserwatora Zabytków z najwyższą pieczołowitością i dbałością o szczegóły. Odrestaurowane wnętrza wyposażono w dzieła sztuki i antyczne meble z epoki. Obiekt oraz przylegający do Parku Oliwskiego drzewostan, jako zabytek przyrody podlegający ochronie, jest pod stałą opieką DORACO.

Dworek Saltzmanna – historia

Początki dworku sięgają roku 1760. Jego budowę zlecił Jacek Rybiński, ówczesny opat cysterskiego klasztoru. Dworek wraz z zabudową gospodarczą został usytuowany w północnej części oliwskiego parku i został przeznaczony na siedzibę ogrodnika i projektanta części oliwskiego ogrodu – Kazimierza Dębińskiego. Teren folwarku był rozległy tak jak sam park opacki.
Po śmierci Jacka Rybińskiego, nowym opatem w Oliwie został Karl książę von Hohenzollern-Hechingen, kuzyn pruskiego króla. Nowy opat niezbyt interesował się klasztorem, a całą swoją uwagę skupił na pałacu i parku. Dlatego też w 1794 roku sprowadził do Oliwy kolejnego wybitnego ogrodnika – Johanna Georga Nicolasa Saltzmanna, który zamieszkał we dworku.

Johann Saltzmann pochodził z rodziny o tradycjach ogrodniczych – był synem nadwornego ogrodnika w Charlottenburgu.

Nowy ogrodnik zmienił ukształtowanie terenu Ogrodu Opackiego, poprzez usypanie sztucznych pagórków oraz stworzenie malowniczych dolinek. Istniejącym stawom nadano nieregularną linię brzegową. W ten sposób powstała część angielska ogrodu nawiązująca do naturalnych ogrodów krajobrazowych. Saltzmann swoimi dokonaniami zachwycił nie tylko oliwskich braci z klasztoru. Gdańsk zawdzięcza mu także odtworzenie pięknego założenia parkowego – Błędnika (nie istnieje już) oraz zagospodarowanie wzgórza Kahlsberg (dzisiejszy Pachołek). Ponadto rozbudował zaplecze Folwarku Opackiego.

Potomni w uznaniu zasług Saltzmanna nazwali jego nazwiskiem ulicę przebiegającą od północnej strony parku – Saltzmannstraße – obecnie ulica Opacka, którą ogrodnik obsadził z dwóch stron drzewami.

W 1854 roku Folwark Opacki został wykupiony na własność przez rodzinę Saltzmann, a na jego terenie powstawały nowe zabudowania o charakterze gospodarczym i mieszkalnym.
Po II wojnie dworek został przejęty przez Skarb Państwa i użytkowany przez Miejskie Przedsiębiorstwo Robót Ogrodowych.

Pod koniec XX wieku mocno zniszczona i zdewastowana posiadłość została wynajęta przez firmę Doraco, która podjęła się gruntownej renowacji dworu. W 2002 roku budynek dworku stał się jej własnością.

W 2013 roku zainicjowano odtworzenie zabudowy dawnego folwarku wraz utworzeniem ogrodów będących kiedyś dopełnieniem Ogrodu Opackiego, a dziś Parku Oliwskiego. Ogrody te są ogólnodostępne dla odwiedzających.

Jerzy Samp w swojej książce „Gdańskie dwory i pałace” (wyd. Mapress Gdańsk) tak pisze o dworku:

„Dworek wzniesiony został z inicjatywy opata Jacka Rybińskiego w północnej części Parku Oliwskiego około 1760 roku. Był to dom przeznaczony pierwotnie dla cieszącego się zasłuzoną sławą ogrodnika Kazimierza Dębińskiego, który zaprojektował południowo – zachodnią część parku. Tę ceglaną, podpiwniczoną budowlę, wzniesiono na planie prostokąta. Od strony północnej zdobi ją ryzalit oraz ganek wsparty od frontu na sześciu kolumnach. Po stronie południowej do wnętrza dworu prowadzi sień. Elewację północną zdobi również dwukondygnacyjny ryzalit zwieńczony trójkątnym tympanonem. Na dziedzińcu przetrwały dwa różne słupki przedprożowe z początku wieku XVIII, z których jeden, ponad dekoracyjnym inicjałem, ma datę 1715.”